หน้ากากอนามัย : ใช้ด้วยความเข้าใจที่ถูกต้อง

การระบาดของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2017 ขยาย เป็นวงกว้างอย่างรวดเร็ว ไวรัสแพร่ไปหลายประเทศทั่วโลก โดยนักท่องเที่ยวชาวจีนที่ติดเชื้อ ทำให้องค์การอนามัยโลกต้อง ( ประกาศภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุขระหว่างประเทศ (Public Health Emergency of International Concem – PREIC 95 เมื่อวันที่ 31 มกราคม 2563 ความจริงแล้วความตื่นตัวของคน ก็ เมืองหลวงกับไวรัสตัวนี้น่าจะเริ่มมาตั้งแต่กลางเดือนมกราคม แล้ว เมื่อพบนักท่องเที่ยวชาวจีนที่ติดเชื้อไวรัสโคโรนาเดินทาง เข้ามาท่องเที่ยวและแสดงอาการป่วยในประเทศไทย และไทย เป็นประเทศแรกในโลกที่พบผู้ป่วยนอกประเทศจีน สิ่งที่เกิดขึ้น เวลานี้ก็คือ หน้ากากอนามัยหายไปจากท้องตลาดอย่างรวดเร็ว รวมทั้งแอลกอฮอล์เจลสำหรับล้างมือด้วย

หน้ากากอนามัยที่เห็นมีผู้ใส่เดินกันในห้างสรรพสินค้า และท้องตลาดเวลานี้มีอยู่ 2 แบบ คือ N95 ซึ่งใส่กันมานาน ตั้งแต่หลายเดือนที่แล้วเพื่อป้องกันฝุ่น PM 2.5 และหน้ากาก เชื้อ อนามัยทั่วไป (surgical mask) หน้ากากเหล่านี้ป้องกันการติด เชื้อไวรัสได้อย่างไร

N95 เป็นหน้ากากสำหรับบุคลากรทางการแพทย์ ใช้เมื่อทำหัตถการที่ทำให้เกิดละอองฝอยหรือมีความเสี่ยงที่ จะติดเชื้อที่ฟุ้งลอยอยู่ในอากาศ ไม่แนะนำสำหรับประชาชน ทั่วไป หน้ากากของ N95 ทำขึ้นจาก polypropylene ซึ่งเป็น โพลิเมอร์ชนิดหนึ่ง

การผลิต N15 ต้องมีมาตรฐานตามเกณฑ์ของ National Institute for Occupational Safety and Health NIOSH) ประเทศสหรัฐอเมริกา หน้ากาก 195 สามารถกรอง อนุภาคที่มีขนาดใหญ่กว่า 0.3 ไมครอน (ไมโครเมตร) ได้ถึง % ซึ่งก็หมายความว่า อนุภาคที่มีขนาดเล็กกว่า 0.3 ไมครอน จะรอดผ่านรูของแผ่นหน้ากากเข้าไปได้ ส่วนไรรัสโคโรนาสาย พันธุ์ใหม่มีขนาดอนุภาคหลากหลายอยู่ระหว่าง 60-140 นาโน เมตร หรือ 0.06-0.14 ไมครอนเท่านั้น ซึ่งน่าจะลอดผ่านรูของ หน้ากากไปได้ (1 ไมครอน คือความยาวเท่ากับ 1 ใน 1000 มิลลิเมตร) แต่ความจริงแล้วไวรัสไม่ได้อยู่เป็นอิสระ เพราะ ไวรัสถูกขับออกจากร่างกายของผู้ป่วยโดยปะปนอยู่ในละออง ฝอยที่เกิดจากการไอ จาม หรือในน้ำมูก ซึ่งละอองเหล่านี้มี ขนาดใหญ่กว่านั้นมาก จึงทำให้ผ่านแผ่นกรองเข้าไปไม่ได้ และ พึงระลึกว่าประสิทธิภาพในการกรองของหน้ากากเพื่อป้องกัน ไม่ใช่ 100% และยังขึ้นอยู่กับปัจจัยอื่นอีกด้วย

ปัจจัยที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพของ N95 หน้ากาก N95 จะมีผลในการป้องกันสูงต่อเมื่อหน้ากาก แนบสนิทกับใบหน้าของผู้สวมใส่ โครงหน้ากับ N95 ควรจะ เหมาะกัน ผู้ที่มีหนวดเคราหรือใส่แว่น เวลาสวมใส่ N95 ก็จะ ไม่แนบกับใบหน้า เมื่อสามารถใส่หน้ากากได้แนบสนิท ก็ยัง จะเจอปัญหาต่อไปคือ หายใจไม่เต็มปอดเพราะอากาศไม่พอ หายใจ เนื่องจากอากาศผ่านรูกรองเข้าไปใต้น้อย ผู้ที่ไม่คุ้นเคย อาจโส้ได้นานเพียง 10-15 นาทีเท่านั้น ก็จะเริ่มเอามือขยับ หน้ากากเพื่อโผล่จมูกออกมาหายใจ หรือขยับให้อากาศเข้าไป การใช้มือที่สกปรกแปดเปื้อนเชื้อมาขยับหน้ากากเป็นการทำให้ เชื้อเข้ามาอยู่ใกล้จมูก และเข้าสู่ทางเดินหายใจได้ง่ายขึ้น เมื่อ มีโรคซาร์สระบาดในฮ่องกงนั้น มีบุคลากรทางการแพทย์ติด เชื้อหลายคน ขั้นตอนที่ทำให้บุคลากรทางการแพทย์ติดเชื้อ บ่อยที่สุดคือการขยับหน้ากาก N95 ขณะปฏิบัติงาน แต่ถ้าสวม ใส่ N95 แล้วยังสามารถหายใจได้คล่องเหมือนปกติ แสดงว่า N95 ไม่ได้แนบสนิทกับผิวหน้า แต่มีช่องให้อากาศผ่านเข้าไป ได้ บุคลากรทางการแพทย์ที่ต้องสวมใส่ N95 ก็ควรฝึกฝนวิธีใช้ ด้วย